آسم Asthma (بخش ۲)

چگونگي پيش‌بيني وقوع حمله آسم

نفس‌سنج دستي يا دستگاه پيك فلومتر وسيله‌اي مدرج است كه بيمار پس از آموزش توسط پزشك معالج براي سنجش وضعيت تنفسي خود و بطور روزانه از آن استفاده مي‌كند و عدد مربوط به فشار بازدم خود را در برگه‌اي ثبت مي‌نمايد.

افت ناگهاني بيش از ۲۰% نسبت به عدد پايه   PEFR،(Peak Expiratory Flow Rate) وقوع حملة ‌آسم را در ساعات آتي پيش‌بيني مي‌كند و براي بيمار هشداري است تا بلافاصله با پزشك معالج خود تماس بگيرد و يا به دستور از پيش داده شده براي وقوع چنين حالتي، عمل نمايد. ضمناً مشاهدة منحني PEFR بيمار در فاصلة معاينات پزشكي، به پزشك كمك مي‌كند تا ارزيابي دقيق‌تري از ميزان كنترل بيماري آسم در بيمار خود داشته باشد. جدول PEFR در كودكان كه متناسب با اندازة قدشان و واحد ليتر بر دقيقه (lit/min) تهيه شده است، ضميمة شمارة ۴ اين جزوه مي‌باشد.

تشخيص آسم

• دسته‌بندي در آسم

بيماري آسم براساس علت ايجادكننده آن مي‌توان به دو دسته برونزاد(extrinsic) و درونزاد(intrinsic) تقسيم كرد در آسم برونزاد كه اغلب كودكان به اين نوع آسم مبتلا هستند، يك عامل خارجي نظير گرده گياهان، مواد غذايي حساسيت‌زا، مواد حساسيت‌زاي بدن حيوانات و … دخيل است كه آنها را مي‌توان به‌كمك آزمون پوستي پريك (Skin Prick Test) تعيين نمود. ضمناً در سابقه شرح حال اين بيماران وجود انواع ديگري از آلرژي‌ها مانند اگزماي آتوپيك يا رينيت آلرژيك محتمل است. IgE سرم اين بيماران معمولاً بالاتر از حد طبيعي است. در آسم درونزاد معمولاً سابقه‌اي از آلرژي‌هاي ديگر در فرد يا افراد خانواده وجود ندارد، آزمون پوستي پريك منفي و IgEسرم بيمار طبيعي است. موارد آسم به‌دنبال ورزش و عفونت‌هاي مختلف از اين نوع هستند. كنترل بيماري آسم در انواع درونزاد دشوارتر است و احتمال مزمن شدن بيماري بيشتر است.

علائم آسم

• ويزينگ
• تنگي نفس
• سرفه
• سرفه شبانه
• خس‌خس و تنگي نفس همراه با وررس
• نشانه‌ها
• ويزينگ در سمع ريه
• اختلالات فيزيولوژيك
• انسداد در مجاري هوايي
• درجات مختلف انسداد در زمان‌هاي مختلف
• پاسخ به برونكوديلاتاتور
• افزايش پاسخ‌دهي مجاري هوايي

براي تشخيص آسم:

• از بيمار بپرسيد كه آيا اين علائم را دارد:
• حملات مكرر خس‌خس سينه
• سرفه مزاحم يا خس‌خس سينه در شب يا اوائل صبح
• سرفه يا خس‌خس سينه بعد از ورزش
• سرفه، خس‌خس سينه يا تنگي نفس پس از تماس با آلرژن‌ها
• آيا سرماخوردگي به سينه‌اش مي‌ريزد و طولاني مي‌شود؟
• آيا از داروهاي ضد آسم استفاده مي‌كند؟ هرچند وقت؟ آيا تأثير دارند يا خير؟

بيمار را معاينه كنيد

ويزينگ، علائم تراكشن بين دنده‌اي و بالاي جناغ، سيانوز، تنفس تند و …

تشخيص‌هاي افتراقي و بيماري‌هاي همراه را مدنظر داشته باشيد. مثل عفونت‌هاي دستگاه تنفسي(مانند خروسك، برونشيوليت و …)، جسم خارجي، GER[1]، رينت آلرژيك، سينوزيت، COPD، بيماري‌هاي قلبي، CE، و …

در صورت امكان آزمايش اسپيرومتري و پيك‌فلومتري انجام دهيد.

راديوگرافي قفسه سينه در برخي از تشخيص‌هاي افتراقي آسم كمك‌كننده مي‌باشد. يافته‌هاي راديولوژيك در بيماري آسم غير اختصاصي و شامل پرهوايي ريه‌ها و مسطح شدن ديافراگم مي‌باشد.

ضميمه ۱

اصول استفاده صحيح از اسپري

• سرپوش اسپري را برداريد و‌مخزن اسپري را تكان دهيد.
• به آرامي و به طرز يكنواخت نفس خود را بيرون دهيد.
• اسپري را در حدود ۵ سانتي‌متر در دهان فرو بريد.
• رهاگر مخزن را در حاليكه به آرامي و تا سرحد امكان عميق نفس خود را به داخل مي‌كشيد فشار دهيد.
• براي حدود ۱۰ ثانيه نفس را حبس كنيد.
• نفس خود را به‌آرامي و به‌صورت يكنواخت خارج سازيد.

ضميمه۲

آسم‌يار چيست؟

آسم‌يار(Spacer) باعث مي‌شود كه اسپري راحت‌تر و بهتر به‌كار رود.

آسم‌يار باعث خروج دارو از طريق يك مخزن نگهدارنده مي‌شود كه بدين طريق ذرات دارو براي ۳ تا ۵ ثانبه به‌صورت معلق باقي مي‌مانند و در ظرف مدت اين بيمار مي‌تواند به نحو راحت‌تري از طريق يك يا چند نفس دارو را به داخل ببرد و نگران هماهنگ كردن نفس خود با دستگاه اسپري نباشد.

آسم‌يار قابليت اسپري را بالا مي‌برد و استفاده از آن فوايد زير را دارد.

باعث مي‌شود كه بتوانيم داروهاي استنشاقي را به كودكان و بيماراني كه براي هماهنگ كردن نفس خود مشكل دارند برسانيم.

از عوارض موضعي استروئيد استنشاقي مانند سرفه و كانديدياز دهاني و جذب سيستميك آن جلوگيري مي‌كند.

اين امكان را برقرار مي‌كند كه مقدار داروي بيشتري در طي يك حمله دريافت شود.

ضميمه ۳ اندازه PEFR در كودكان برحسب اندازه قد

منابع بيشتر

• WHO Fact Sheet, N ° ۲۰۶, Revised January 2000
• Allergy (Principles and Practice)
• Middleton E, 1998 fifth edition
• Mosby _ Year book, inc.
• Allergy, Asthma, and Immunology from infancy to adulthood
• Bierman c.w etal, 1998 3rd edition
• B Saunders company
• Nelson textbook of Padiatics
• Behrman, R.E etal. 2000 16th edition
• B Saunders company
• Asthma management and prevention
• Global initiative for asthma (GINA)
• Practical guide for public health
• Officials and health care professionals