Thymus vulgaris L

خانواده :                                            Labiatae

نام انگلیسی :              Thyme , Common thyme

نام فارسی :                       آویشن , آویشن باغی

گیاه دارویی آویشن Thymus vulgaris L

شکل شناسی گیاه

گیاهی خشبی ، معطر و چند ساله که ارتفاع آن به ۲۰ – ۳۰ سانتی متر می رسد. ساقه چهارگوش قهوه ای متمایل به سبز تا قهوه ای متمایل به ارغوانی ، چوبی شده و پیچان می باشد. برگ ها مستعطیلی – سرنیزه ای تا تخم مرغی – سرنیزه ای به رنگ سبز متمایل به خاکستری که سطح زیرین کرک پوش است. گل ها دارای کاسه کرک پوش و دو لبه ای ، گل ها به رنگ متمایل به صورتی یا سفید ، جام گل به صورت گل آذین محوری میباشد. میوه ها به صورت چهار فندوقه تخم مرغی قهوه ای رنگ است. کاسه گل پوشیده از کرک های غده ای حاوی اسانس ، گل ها از سال دوم  رویش اواسط اردیبهشت ظاهر می شوند. طول برگ ها ۴ – ۱۲ میلی متر و عرض آن ها بیش از ۳ میلی متر می باشد. معمولا بدون دمبرگ یا دارای دمبرگ کوتاه می باشند. پهنک برگ کامل به صورت سرنیزه ای تا تخم مرغی و به وسیله کرک های خاکستری متمایل به سبز تا سبز در هر دو سطح پوشیده می شود. کاسبرگ سبز ، اغلب دارای نقاط بنفش رنگ و لوله ای است. جام گل دو برابر طول کاسبرگ است. آویشن دارای ریشه مستقیم ، کم و بیش چوبی و انشعاب های فراوانی می باشد. با گذشت سن گیاه ، بر تعداد انشعاب های ساقه افزوده می شود و گیاه بسیار انبوه و پرپشت به نظر می رسد.

محل رویش

این گیاه بومی جنوب اروپا است و در اروپا و آمریکا و سایر قسمت های دنیا کاشته می شود. این گیاه به صورت کاشته شده در ایران موجود است. آویشن باغی همه ساله در سطوح وسیعی در کشورهای اسپانیا ، آلمان ،فرانسه ، پرتقال ، آمریکا ، چک ، اسلواک ، مجارستان ، و شمال آفریقا کشت می شود.

قسمت مورد استفاده

قسمت های هوایی گیاه شامل برگ ها و سرشاخه های گلدار

زمان برداشت قسمت مورد استفاده

در سال اول رویش فقط یک بار محصول را می توان برداشت کرد. در حالی که در سال های بعد دو و یا حتی سه مرتبه می توان اقدام به برداشت پیکر رویشی آویشن نمود. زمان مناسب برای اولین برداشت محصول آغاز گل دهی یعنی اواسط بهار (اردیبهشت) می باشد. دومین برداشت در آغاز دومین مرحله گل دهی و اواسط تابستان (مرداد) انجام می گیرد. سومین و آخرین برداشت را اواسط پائیز (آبان) می توان انجام داد.

نام تجاری دارو ساخته شده

ایران : شربت تیمکس ، تیمیان ، توسیان ؛ قزره توسیگل ، تیم آرتا

آلمان : Makatussin saft , Bronchipert , Aspecton , Anastil, سوئیس : Thymusin N

موارد مصرف

• موارد مصرف دو گونه T.vulgaris و T.serpyllum مشابه یکدیگر می باشد.
• مرثر در سرفه های اسپاسموتیک ( گرفتگی های نایژه) ناشی از آسم ، COPD و آمفی زم
• اسانس گیاه به صورت دهان شویه برای پیشگیری از کرم خوردگی دندان و درمان بیماری لثه
• اسانس رقیق شده برای کچلی پای ورزشکاران
• بخور اسانس برای سینوزیت ، پنومونی پنوموسیتیس کارینی ، التهاب نایژه ها و پنومونی باکتریایی
• چای گیاه برای نفخ شکم ، تهوع و احتمالا درمان زخم معده ؛ بهبود هضم غذا ف التهاب معده ؛ ضد کرم ، ضد قارچ ، ضد عفونی کننده ، خلط آور ، معرق
• در مصرف موضعی ضد باکتری ، خوشبو کننده دهان و گلو ، افزایش جریان خون پوستی
•  به صورت خوراکی در درمان سوء هاضمه و دیگر اختلالات گوارشی ، سرفه های ناشی از سرما خوردگی ، التهاب نایژه ها و سیاه سرفه
• به صورت غرغره در التهاب حنجره و التهاب لوزه ها
• مصرف موضعی در زخم های خفیف

موارد مصرف مورد تأیید کمیسیون E

• درمان علائم التهاب نایژه ها و سیاه سرفه و ترشحات دستگاه تنفسی فوقانی

سایر موارد مصرف (در طب سنتی)

• قاعده آور ، آرامبخش ، ضد تب ، کنترل قاعدگی و دردهای کرامپی ، درمان درماتیت ، سردرد،هیستری ، ضد ویروس ، انفولانزا ، ضد عفونی کننده ، ادراری خفیف ، اشتها آور

موارد منع مصرف

• به غیر از بارداری و شیر دهی منع مصرف دیگری ندارد.

احتیاطات

عمومی

• بیمارانی که حساسیت به گیاهان خانواده نعناع دارند بهتر است قبل از مصرف فرآورده های گیاه با پزشک خود مشورت نمایند.
• بیماران مبتلا به اختلالات دستگاه گوارش مثل زخم ونیز مبتلایان یه التهاب دستگاه ادراری ، بهتر است گیاه را با احتیاط مصرف نمایند.
• بیمارانی که صدمات پوستی گسترده یا بیماری پوستی ، تب بالا ، بیماری عفونی یا مشکلات قلبی دارند بهتر است در استفاده به صورت  حمام از هر گیاهی بسیار احتیاط نمایند.

اثرات جانبی

• منگی ، سردرد ، برادی کاری ف التهاب لب ها و زبان (با خمیر دندان) ، اسهال ، تهوع ، استفراغ ، ضعف عضلانی ، کاهش سرعت تنفس ، واکنش آلرژیک سیستمیک ، درماتیت تماسی

مصرف در بارداری و شیر دهی

• بی خطر بودن گیاه در دوران بارداری و شیر دهی ثابت نشده است. بنابراین بهتر است گیاه در دوران بارداری و شیر دهی بدون تجویز پزشک مصرف نشود.

مصرف در کودکان

• مصرف گیاه در کودکان عارضه جانبی خاصی ایجاد نمی کند.

تداخلات دارویی

• گیاه تداخل شناخته شده ای با داروها ندارد.

میزان مصرف

الف – خوراکی

• دوز متوسط روزانه برای کودکان بزرگتر از ۱ سال و بالغین ؛ ۱ – ۲ گرم برگ یا گل خشک شده گیاه به صورت خوراکی چند بار در روز. حداکثر ۱۰ گرم برگ خشک شده در ذوز
• چای ۱ – ۲ گرم برگ یا گل خشک شده در ۱۵۰ میلی لیتر آب جوش برای ۱۰ دقیقه در ظرف در بسته تهیه می شود صاف شده و چند بار در روز مصرف شود.
• عصاره مایع : ۱ – ۲ گرم به صورت خوراکی تا سه بار در روز
• تنتور : ( ۱ : ۱۰ اتانول ۷۰%): ۴۰ قطره به صورت خوراکی

ب – موضعی

• دم کرده : ۵ گرم گیاه در ۱۰۰ میلی لیتر آب جوش ، برای ۱۰ دقیقه در ظرف دربسته قرار داده ، صاف نموده کمی سرد شود ، و به صورت غرغره یا کمپرس استفاده می شود.
•  حمام : ۴ میلی گرم اسانس آویشن (حداقل دوز) به ۱ لیتر آب اضافه و هم زده می شود، سپس به آب حمام ۳۵ – ۳۸ درجه سانتی گراد افزوده می گردد. یا ۵۰۰ گرم گیاه به ۴ لیتر آب جوش اضافه و صاف شده و سپس مطابق روش فوق به آب حمام افزوده می گردد.