خواص دارویی زرشک / Berberis vulgaris
زرشک Berberis vulgaris
نام علمی Berberis
.
.
کلیات گیاه شناسی
زرشک درختچه ای است دارای ساقه ای خاردار که ارتفاع آن تا ۴ متر نیز می رسد . چوب این درخت قهوه ای ، قرمز یا زرد رنگ است . شاخه های زرشک تیغ زیادی دارد . میوه زرشک قرمز رنگ ، گوشتی بیضوی شکل و دارای طعمی ترش است . قسمت مورد استفاده این گیاه ریشه ، پوست و ریشه و ساقه ، برگ ، گل و میوه است .
پوست و ریشه آن تلخ مزه است . زرشک گونه های مختلفی دارد که مهمتراز همه آن ها دو نوع است که یکی به نام زرشک بی هسته و دیگری زرشک با هسته ( دارای دو هسته ) می باشد . هم خودش و هم شربتش خوردنی است . زرشک درختچه ای است که علاوه بر میوه آن از پوست و ریشه آن هم برای درمان برخی از بیماری ها استفاده می شود . زرشک فواید بسیار زیادی دارد و می توان آن را همراه ژله یا به صورت پخته با میوه های دیگر مصرف کرد .
ترکیبات شیمیایی
در تمام قسمت های این گیاه آلکالوئید های بربرین ، اکسیاکانتین ، بربامین وجود دارد . مقدار آلکالوئید در پوست ریشه زرشک بیشتر از قسمت های دیگر این گیاه است . میوه زرشک دارای حدود ۴۰ % مواد قندی ، ۶۵ % اسید مالیک و اسید تارتاریک و مقداری صمغ می باشد .
.
.
خواص دارویی
زرشک از نظر طب ایران قدیم سرد و خشک است :
- قابض است .
- مصرف آن در درمان تب موثر است .
- از آب زرشک تازه به عنوان دهانشویه برای استحکام لثه استفاده می شود .
- زرشک در درمان ورم مفاصل و ناراحتی های روماتیسمی تاثیر دارد .
- باعث کاهش ضربان قلب ، تنگی نفس و تحریک روده ای و ناراحتی برونشیتی است .
- زرشک باکتری های سطح پوست را از بین برده و به درمان زخم ها ، کوفتگی ها ، سوختگی ها ، انواع جوش ها و آکنه و خارش کمک می کند .
- تقویت کننده قلب و کبد است .
- بواسیر خونی را درمان می کند .
- خونریزی را برطرف می کند .
- برای برطرف کردن بیماری های کبدی مفید است .
- دم کرده زرشک را برای برطرف کردن نارحتی های دهان غرغره کنید .
.
.
خواص ریشه و پوست ساقه
- صفرابر و مسهل است .
- اعمال دستگاه گوارش را منظم می کند .
- سوهاضمه را از بین می برد .
- بی اشتهایی را برطرف می کند .
- برای رفع یبوست مفید است .
- در درمان یرقان و زردی موثر است .
- نقرس و رماتیسم را برطرف می کند .
- خانم هایی که بین دو عادت ماهیانه خونریزی دارند ، باید برای برطرف کردن آن از ریشه و ساقه زرشک استفاده کنند .
- آن هایی که مبتلا به ورم طحال هستند می توانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند .
- برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است .
- فشار خون را پایین می آورد .
- واریس را درمان می کند .
- برای شست و شوی چشم می توانید از جوشانده ریشه و ساقه و زرشک استفاده کنید .
.
.
خواص برگ زرشک
- آب آوردگی بدن را برطرف می کند .
- اسهال های مزمن را درمان می کند .
- برگ زرشک دارای مقدار زیادی ویتامین C می باشد ، بنابراین در درمان بیماری اسکوربوت مفید است .
- در موقع آنژین و گلو درد دم کرده برگ زرشک را غرغره کنید .
.
.
نحوه مصرف
- جوشانده زرشک : مقدار ۲۰-۱۰ گرم پوست ریشه یا ساقه و یا میوه زرشک را در یک لیتر اب ریخته و آن را بجوشانید سپس آن را از روی اجاق برداشته ، بگذارید برای مدت ده دقیقه بماند . این جوشانده را صاف کرده و با شکر یا عسل شیرین کنید . مقدار مصرف روزانه آن سه فنجان در فاصله بین غذاهاست .
- تنطور زرشک : این تنطور را می توانید از فروشگاه های گیاهی دارویی و یا برخی از داروخانه ها خریداری کنید . مقدار مصرف آن ۲۰ – ۱۰ قطره سه بار در روز می باشد .
- دم کرده زرشک : مقدار ۴۰ گرم زرشک در یک لیتر آب جوش ریخته و بگذارید مدت ده دقیقه بماند سپس آن را با شکریا عسل مخلوط کنید . مقدار مصرف روزانه سه فنجان بین غذاها است .
مضرات مصرف زیاد زرشک و یا ساقه و برگ ان برای زنان حامله مناسب نیست زیرا رحم تحریک می کند و ممکن است باعث سقط جنین شود .
.
