Anethum graveolens L
خانواده: Umbelliferae
نام انگلیسی: Dill,conon dill
نام فارسی: شوید،شبت
گیاه دارویی شوید Anethum graveolens L
شکل شناسی گیاه
گیاهی یک ساله ،معطر،دارای ساقه توخالی ،راست ،منشعب ،به ارتفاع ۴۰-۱۲۰ سانتی متر،بن ساقه،نازک،دوکی شکل است.برگ ها دمبرگدار ،۳-۵ بار شانه ای .برگ ها قاعده ای ،دارای انشعابات سه تایی و به ابعاد ۸*۱۵ سانتی متر ،اخرین تقسیمات برگ نخی شکل به ابعاد ۰٫۵*۱۲ میلی متر است.برگ ها ساقه ای ،کو چکتر و با تقسیمات انتهایی بلندتر . قاعده برگ ها دارای غلافی به طول ۱۵-۲۰ سانتی متر و دارای شعاع۱۵-۳۰ (۵۰)سانتی متر ،دمگل هایی به طول ۱۰-۲ میلی متر است.گلبرگ ها زرد رنگ و غیر شعاعی است. میوه بیضوی ،محدب و بدون کمک است.
محل رویش
گونه وحشی ان در اذربایجان ،ارتفاعات نواحی بین شیروان و بجنورد،تفرش ،برخی نقاط ایران می روید . این گیاه تقریبا در تمام نقاط ایران کاشته می شود .گیاه بومی مناطق مدیترانه ای و اسیا (جنوب روسیه)و مشرق زمین بوده و امروز در اکثر نقاط دنیا مخصوصا المان ،هلند،هندوچین و ایالات متحده برای صادرات کشت می شود.
قسمت های مورد استفاده
همه قسمت های گیاه بخصوص میوه های رسیده ،دانه ها و گل های خشک شده،برگ های تازه با خشک شده و قسمت فوقانی ساقه
زمان برداشت قسمت مورد استفاده
زمان و چگونگی برداشت محصول به نوع استفاده از گیاه بستگی دارد.در صورتی که به عنوان سبزی و ادویه کشت شده باشد ،زمان مناسب برای برداشت پیکر رویشی قبل از ساقه دهی است.با کمی تاخیر یعنی از اغاز ساقه دهی نیز می توان محصول را برداشت نمود.گیاهان را باید حد اکثر از فاصله ۲۵تا ۳۵ سانتی متر از سطح زمین برداشت کرد. دراین مرحله نه تنها ساقه ضخیم نیستند،بلکه انبود از برگ و شاخه های سبز جوان و نازک می باشد.وجود ساقه های ضخیم تاثیر نامطلوبی بر کیفیت محصول برجای می گذارد ، چنانچه هدف از کاشت شوید استخراج اسانس از بذرها و یا از پیکر رویشی ان ها باشد،زمانی باید به برداشت محصول اقدام نمود که محتوی حداکثر مقدار اسانس باشد.تحقیقات نشان می دهد که مقدار اسانس از بدو ساقه دهی به تدریج افزایش میابد و تا مرحله ی گل دهی مقدار ان به حد اگثر می رسد و از این مرحله به بعد از مقدار اسانس به تدریج کاسته می شود. به منظور استخراج اسانس از پیکر رویشی بهتر است گیاهان از ناحیه ۲۰تا ۲۵ سانتی متری قسمت فقانی بریده شوند.قسمت های تحتانی گیاهان (ساقه های ضخیم)نه تنها فاقد اسانس هستند،بلکه بر کیفیت اسانس تاثیر نامطلوب دارند.زمان جمع اوری میوه گیاه،بعد از رسیدن میوه ،از اواسط بیر تا مهر ماه وبرای سرشاخه های هوایی و برگ های گیاه قبل از رسیدن میوه ها یا برای کیفیت بهتر درست قبل از گل دادن است.
نام تجاری دارو ساخته شده
ایران:قرص و گرانول انتوم؛قطره دیل سان؛شربت گل گریپ ؛محلول خوراکی گریپ واتر؛قطره و کپسول شیرافزا.
گیاه در سایر کشور های دنیا به صورت ترکیبی در فراورده ها موجود می باشد
موارد مصرف
- برای تسکین نفخ و کولیک نوزادان ،کمک به بهبود جریان شیر در مادران شیرده
- اسانس گیاه به عنوان ضد گاز و ضد نفخ برای افزایش اشتها و بهبود عمل هضم
- برای پیشگیری و درمان بیماری های دستگاه گوارش ،دستگاه ادراری و کلیه ها ،اختلالات خواب و اسپاسم
- دانه های گیاه به عنوان ضد اسپاسم و عامل باکتریواستاتیک
- درمان سوءهاضمه ،التهاب و درد معده
سایر موارد مصرف(طب سنتی)
- دانه ها برای درمان درد شکمی ،بوی بد دهان (با جویدن دانه ها)،سکسکه،تقویت ناخن ها ،(به وسیله ی غوطه ور کردن دستها در جوشانده دانه ها)
- به عنوان مسکن (به ویژه درد مفاصل)
- به عنوان تقویت کننده قوای جنسی،ضد درد،ضد تب،مدر،قاعده اور افزاینده شیر مادر،محرک اشتها و جلو گیری کننده بارداری واژینال
- درمان اسهال ،اسم،نورالژی،سوزش ادرار،قاعدگی دردناک، بیماری کیسه صفرا ،بی خوابی ، فتق معده به داخل قفسه سینه،سنگ کلیه
موارد منع مصرف
مصرف گیاه در بیمارانی که نیاز به رژیم کم نمک دارند،به دلیل محنوای بالای سدیم گیاه ممنوع می باشد
احتیاطات عمومی
افرادی که به گیاه حساسیت دارند ،بهتر است از مصرف ان اجتناب نمایند
اثرات جانبی
- الرژی شامل خارش دهان،تورم زبان و گلو ،کهیر ،استفراغ،اسهال
- مصرف زیاد برگ گیاه باعث بروز لکه های سیاه بر روی پوست می شود
مصرف در بارداری و شیر دهی
عصاره دانه های گیاه به طور سنبی به عنوان جلوگیری کننده از بارداری و القای زایمان بکار می رود همچنین عصاره میوه های گیاه می تواند اثرات تراتوژنیک داشته باشد. بنابراین مصرف دانه های گیاه در دوران بارداری وشیردهی توصیه نمی شود
مصرف در کودکان
تنتور های حاوی ۱۵-۶۰%الکل از گیاه ممکن است برای کودکان نامناسب باشد.مطالعات بیشتری برای تعیین اثر گیاه در کودکان ضروری است
تداخلات دارویی
دی سولفیرام:امکان ایجاد واکنش های شبه دی سولفیرام در صورت مصرف فراورده های حاوی الکل گیاه
میزان مصرف
