Crcuma longa
خانواده : Zingiberaceae
نام انگلیسی : Turmeric/Curcuma
نام فارسی : زرد چوبه
گیاه دارویی زرد چوبه Crcuma longa L
شکل شناسی گیاه
گیاه علفی چند ساله با غده های بزرگ ، بیضوی یا استوانه ای شکل و به بزرگ به رنگ زرد تیره و معطر ، گل های سنبله ای ، استوانه ای زرد رنگ می باشد. گیاه پایا به ارتفاع یک تا یک ونیم متر است و برگ های قاعده ساقه بدون دم برگ با غلاف مشخص و در قسمت فوقانی کامل می باشند.گل های آن به صورت مجتمع و سنبله ای محصور در دو براکت سبز مایل به زرد مشاهده می گردد.از علاءم مشخصه گیاه ریزوم های متورم و زرد رنگ است که بوی کاملا مشخص و رنگ زرد قابل استخراج دارد.
محل رویش
در سال های قبل از ۱۳۲۰ در برخی نواحی مازندران مبادرت به کشت زرد چوبه شده بود ولی به عللی ( که شاید مربوط به عدم آشنایی با نحوه کاشت ، نامناسب بودن محیط کشت و انتخاب نادرست اقلیم مورد نیاز بوده) محصول مرغوبی به دست نیامد و کشت ان پس از مدتی منسوخ شد.خاستگاه گیاه آسیای جنوبی است. زرد چوبه بومی هند بوده و از آنجا به ایران صادر می گردد.
قسمت مورد استفاده
ریزوم خشک شده
زمان برداشت قسمت مورد استفاده
ریزوم در زمستان از زمین خارج می شود.
نام تجاری دارو ساخته شده
آلمان : Sergast
موارد مصرف
- درمان رخم معده ، برخلاف بعضی گزارشات به نظر نمی رسد که گیاه برای درمان زخم مؤثر باشد و در صورتی که در مقادیر زیاد خورده شود ممکن است خطر ایجاد زخم معده را اقزایش دهد.
- درمان درد و التهاب ناشی از آرتریت روماتویید
- درمان فقدان قاعدگی ،قاعدگی دردناک ،اسهال و صرع
- به صورت موضعی در درمان برخی التهابات پوستی
- پیشگیری از سرطان و احتمالا درمان ان به خصوص سرطان های روده ، دهانه رحم و کبد
- کاهش سطح کلسترول و تری گلیسیرید و احتمالا پیشگیری از آرتریواسکلروز.
- افزاینده سطح گلوتاتیون کبدی و در نتیجه محافظت قوی از کبد و درمان اختلالات کبدی و سنگ صفراوی
موارد مصرف مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی بر اساس داده های بالینی
درمان سوء هاضمه اسیدی ، نفخی یا آتونیک
سایر موارد مصرف (در طب سنتی )
- مصرف غذایی برای رنگ و بوی آن
- به صورت موضعی به عنوان ضد التهاب در طب آیورودا و طب چینی
- به صورت خوراکی برای درمان نفخ ، مشکلات قاعدگی ، ادرار خونی ، دندان درد و قولنج
- به عنوان صفرا آور و در درمان یرقان
- به صورت موضعی در درمان پسوریازیس ، گال ، اگزما ، جوش (آکنه) ، کبودی ، گزیدگی حشرات ، عفونت قارچ پوستی، به عنوان کاهنده رشد مو و نیز کاهش جای زخم
- درمان آسم ، سرفه
- درمان استئوآرتیت ،درمان خونریزی ، منگی ، صرع و کمی شیر مادر
موارد منع مصرف
- انسداد مجاری صفراوی ، سنگ های صفراوی ، حساسیت به گیاه
- زخم های گوارشی ( فقط کورکومین خالص منع مصرف دارد)
- در خانم هایی که قصد باردار شدن دارند دوز بالای گیاه ممکن است از باروری چلوگیری نماید.
- گیاه قاعده آور و محرک رحم است ، بنابراین در خانم های که بیماری التهابی لگن و یا خونریزی زیاد طی قاعدگی دارند منع مصرف دارد.
- همچنین از مصرف این گیاه در نارسایی احقانی قلب با علت ناشناخته بهتر است پرهیز شود.
احتیاطات
عمومی
گیاه در بیمارانی که از داروهای دارای فعالیت ضد پلامتی استفاده می کنند بهتر است با احتیاط مصرف شود.
عوارض جانبی
- درماتیت تماسی آلرژیک
- زخم های معده در اثر مصرف مقادیر زیاد و طولانی مدت
- افزایش حرکت اسپرم ، کاهش تعدادگلوبول سفید و قرمز ، مهار فاکتورهای لخته سازی
- خونریزی ، عدم تحمل گوارشی و اختلال زایی
مصرف در بارداری و شیر دهی
- بی خطر بودن گیاه در طی دوران بارداری و شیر دهی به اثبات نرسیده است
- در یک گزارش بیان شده است ، ایت گیاه قاعده آور و محرک رحم بوده و بهتر است در طی بارداری مصرف نشود. در بعضی از منابع مصرف در دوران بارداری منع شده است. در صورتی که در سایر منابع توصیه شده از مصرف مقادیر زیاد آن خودداری شود.
- به دلیل عدم اطلاع کافی در زمینه ترشح گیاه در شیر و اثرات آن بر روی نوزاد بهتر است از مصرف آن در طول دوران شیر دهی اجتناب شود.
مصرف در کودکان
در زمینه بی خطر بودن و اثر بخشی گیاه در کودکان اطلاعات دقیقی موجود نمی باشد.
تداخلات دارویی
تداخل دارویی شناخته شده ای برای این گیاه گزارش نشده است.
میزان مصرف
الف – خوراکی
- یک قاشق مربا خوری ریزوم در آب یا آبمیوه ۳-۴ بار در روز
- دم کرده :۰/۵ – ۱ گرم ریشه پودر شده در آب جوش ریخته ، در آن پوشانده شده به مدت ۵ دقیقه باقی پذاشته ، سپس صاف و مصرف شود. ۲ – ۳ فنجان بین وعده های غذایی به صورت خوراکی
- تنتور (۱ : ۱۰) ۱۰ – ۱۵ قطره یا ۰/۵ – ۱ میلی لیتر ۲ – ۳ بار در روز
- عصاره استاندارد شده ( ۹۵% کورکومینوزید ) : ۴۰۰ – ۶۰۰ میلی گرم کورکومین ۳ بار در روز
ب – موضعی
زرد چوبه به صورت ضماد ، خمیر ، روغن ، پماد یا لوسیون می تواند به صورت موضعی استفاده شود.
