olea europeae L
خانواده : Oleaceae
نام انگلیسی : Olive Tree , Common olive
نام فارسی : زیتون ,کلکم یا کلکام , چوب سید , زه دار
گیاه دارویی زیتون olea europeae L
شکل شناسی گیاه
درختی با رشد کند و با ارتفاعی تا ۱۲ متر، بسیار دیرزی ، پایه هایی از آن با عمر بیش از ۱۰۰۰ سال نیز دیده شده ، تنه آن حامل تاجی انبوه ، در پایه های کهن به شدت پیچ و تابدار ، با قطری بیش از یک متر ، ابتدا پوشیده از پوست صاف و خاکستری ، سپر گره دار و پوشیده از شیار و شکاف های عمیق ، در پایه های وحشی شاخه ها کم و بیش خاردار است. برگ سرنیزه ای ، تخم مرغی یا پهن دراز ، دارای دمبرگ کوتاه و مختصر ، به طول ۸ سانتی متر ، در سطح رویی سبز خاکستری یا تیره ، در سطح پشتی سفید یا نقره ای فام است. گل سفید یا سفیدفام ، نرماده ، چهارپر ، مجتمع در خوشه هایی محوری و واقع در کنار برگ ها ، کاسه پیاله ای شکل ، تقریبا مقطع ، گلبرگ ها تقریبا آزاد ، پرچم ها ۲ عدد است. میوه شفت ، بیضی با قطر ۱ – ۲ سانتی متر ، ابتدا سبز و هنگام رسیدن متمایل به سیاه دارای هسته استخوانی نسبتا درشت ، میان بر گوشتی و سرشار از منابع روغنی است. موسم گل دهی آن اردیبهشت ماه می باشد.
محل رویش
شمال : منجیل ، رودبار در دره سفید رود ، حسن آباد چالوس ، شمال شرقی : گرگان ، شاهپسند ، بهشهر ، علی آباد، جنوب : فارس ، کازرون نزدیک غار شاهپور ، بین شیراز و بوشهر ، کرمان ، بم ، میمند ، بیشه و سفید دشت د استان لرستان. این گیاه عمدتا در نواحی وسیعی از کشورهای حوزه مدیترانه ای و در نواحی دیگری از جهان نظیر کالیفرنیا ، مکزیک ، آرژانتین و استرالیا کشت می شود. همچنین در نواحی وسیعی از مناطق آب و هوایی گرمسیری هم رشد دارد.
قسمت مورد استفاده
برگ ها و میوه ها
زمان برداشت قسمت مورد استفاده
زیتون درختی همیشه سبز و ناخزان است. برگ های آن را می توان در طول سال جمع آوری کرد. اما بهترین زمان جمع آوری برگ های این گیاه زمان گلدهی گیاه یعنی اردیبهشت ماه می باشد.
نام تجاری دارو ساخته شده
ایران : پودر آنتی دیابتیک ، اولئاکرات
آلمان : Olivyast ، مکزیک : Oleomed
موارد مصرف
- یرگ های گیاه کاهنده فشار خون ، مفید در دیابت نوع II و مقاومت به اسولین (سندرم X) ، مدر
- برگ های گیاه در درمان عفونت های گوناگون باکتریایی ، ویروسی و قارچی
- روغن گیاه نرم کننده موضعی در درمان تحریکات پوستی (مثل سوختگی ها و پسوریازیس) ، نرم کننده موم (چربی) گوش ، برای تسکسن یبوست ، مفید در درمان خشکی مو و خارش پوست سر ، پیشگیری از علامت های ناشی از کشیدگی در بارداری ، کاهنده سطح کلسترول سرم
سایر موارد مصرف (در طب سنتی )
- تب بر ، قابض و ضد عفونی کننده
- مفید در درمان مالاریا
- روغن گیاه به عنوان ملین ، مفید در درمان دردهای عصبی
موارد منع مصرف
مصرف برگ گیاه در مبتلایان به سنگ های صفراوی به دلیل احتمال ایجاد کولیک ، ممنوع می باشد.
احتیاطات
عمومی
- بیماران حساس نسبت به هر یک از قسمت های گیاه بهتر است از مصرف گیاه اجتناب نمایند.
- مصرف برگ گیاه در بیماران دیابتی و مبتلا به افزایش فشار خون به دلیل اینکه می تواند باعث کاهش فشار خون و قند خون گردد ، با احتیاط صورت گیرد.
اثرات جانبی
کاهش فشار خون ، تحریک معده ، هیپو گلیسمی ، دل آشوبگی
تداخلات دارویی
- ضد دیابت : امکان تشدید اثر هیپوگلیسمسک
- ضد پرفشاری خون ها : امکان تشدید اثر کاهش فشار خون
- داروهای مورد استفاده در کاهش فشار خون یا شوک : امکان تداخل با اثر بالا بردن فشار خون این داروها
میزان مصرف
برگ : ۲۰ عدد برگ سالم را به مدت ۱۵ دقیقه در ۳۰۰ گرم آب جوشانده ، به طوری که مایع به ۲۰۰ گرم تقلیل یابد و سپس صاف و کمی قند به آن اضافه شود و به مدت ۱۵ روز متوالی به منظور کم کردن فشار خون مصرف می شود.
