Vaccinium myrtillus L

خانواده :                                                    Ericaceae

نام انگلیسی :        Blueberry , Bilberry , Whortleberry

نام فارسی :                       قره قاط ،سیاه گیله ، شفت

گیاه دارویی قره قاط ،سیاه گیله ،شفت Vaccinium myrtillus L

شکل شناسی گیاه

درخچه با برگ های زودافت به طول ۳۰ سانتی متر و ریزوم دار است . ساقه ها زاویه دار دارای کرک های کم پشت و یا بدون کرک ، برگ ها دارای دمبرگ کوتاه ، پهنک تخم مرغی تا بیضوی ۷/۰ -۸/۱ * ۹/۰ – ۸/۲ سانتی متر و در حاشیه مضرس است. گل آزین دارای گل های مفرد در رأس و در ابتدا و در بهار توسط ۱ – ۴ برگ به وجود می آیند. دمگل حدود ۷ میلی متر بر روی میوه ، بدون کرک و متصل به میوه است. گل ها ۵ تایی است. لب های کاسبرگ ۵/۰ – ۱ میلی متر است. گلبرگ ها به رنگ قرمز متمایل به سبز کمرنگ و حدود ۴ – ۵/۵ *۵ میلی متر است. پرچم ها ۱۰ عدد ، میله پرچم ها ۲/۱ -۶/۱ میلی متر ، بساک ۲ – ۵/۲ میلی متر ، لوله ۸/۰ – ۱ میلی متر و به وسیله شکاف هایی شکفته می شود. مهمیز گل به اندازه لوله بساک ها می باشد. تخمک ۵ حفره ای خامه حدود ۵/۵ میلی متر است . میوه ارغوانی تیره و به رنگ سبز متمایل به زرد می باشد.

 محل رویش

در جنگل های شمال ایران : تالش ، قوین ، کلاردشت و لاجیم . این گیاه بومی شمال و مرکز اروپا می باشد و در بخشی از جنوب شرقی اروپا می روید.

قسمت مورد استفاده

میوه ، برگ ، ریشه

زمان برداشت قسمت مورد استفاده

گیاه در انتهای تابستان و اوایل پاییز جمع آوری می شود.

نام تجاری دارو ساخته شده

آلمان : Difrarel , سوئیس : Myrtaven

موارد مصرف

• تسکین علامتی اختلالات عروقی از قبیل ضعف مویرگی ، نارسایی وریدی ، هموروئید ، سنگینی و دردناک شدن ساق پا ، خونریزی از بینی ، درمان کولیت اسپاسمودیک ثانویه
• در درمان مشکلات چشم از قبیل گلوکوم ساده ، نزدیک بینی ، رتینو پاتی دیابتی ، رتینوپاتی ناشی از فشار خون ، تخریب لکه زرد انتهای چشم و نیز بهبود بینایی شبانه و درمان آب مروارید
• در درمان زخم معده ( حفاظت از مخاط معده )
• بهبود عملکرد ادراکی و حفاظت از کبد
• فعالیت ضد سرطانی
• در درمان آلرژی (کاهش تولید مواد پیش التهابی مثل هیستامین و برادی کینین

موارد مصرف مورد تأیید کمیسیون E بر اساس داده های بالینی

• مصرف خوراکی گیاه در درمان اسهال حاد غیر اختصاصی
• مصرف موضعی در التهابات خفیف غشاهای مخاطی دهان و گلو

سایر موارد مصرف ( در طب سنتی )

• درمان اسکوروی ، عفونت ها و سنگ های ادراری ، اسهال خونی و التهابات دستگاه گوارش ، دیابت و سوختگی
• کمک به قطع جریان شیر مادر
• دارای اثرات ضد پیری ، قابض ، ضد عفونی کننده

موارد منع مصرف

• مصرف گیاه در دوران بارداری و شیر دهی ممنوع می باشد.

احتیاطات

عمومی

• مصرف گیاه در بیماران دیابتی و بیمارانی که از داروهای ضد انعقادها استفاده می نمایند با احتیاط صورت گیرد.

اثرات جانبی

• نارسایی کبدی
• اختلالات دستگاه گوارشی ، پوست یا سیستم عصبی

مصرف در بارداری و شیر دهی

• مصرف گیاه در دوران بلرداری و شیر دهی ممنوع می باشد.

مصرف در کودکان

• دهان شویه جوشانده ۱۰% گیاه اثرات اثبات شده ای در کاندیدیازیس دهانی نوزاد دارد.
• جوشانده حاصل از گیاه خشک شده در اسهال کودکان  و نوزادان بسیار مؤثر می باشد. عصاره آبی با دوز بالا ( ۳ قاشق غداخوری سرپر {۳۰} گرم میوه خشک شده گیاه در ۴۰۰ میلی لیتر آب جوش در روز) باید استفاده شود تا مؤثر واقع شود. بیش از این مقدار نباید در طی یک روز استفاده شود.

تداخلات دارویی

• ضد انعقادها ، ضد پلاکت ها : مهار تجمع پلاکتی ، افزایش خطر خونریزی
• دی سولفیرام : امکان ایجاد واکنش های شبه دی سولفیرام در صورت مصرف فرآورده های حاوی الکل گیاه
• انسولین : پایین آورنده های قند خون : گیاه ممکن است باعث افزایش سطح سرمی انسولین و ایجاد هیپوگلیسمی و تشدید اثر داروهای پایین آورنده قند خون شود.

میزان مصرف

الف – خوراکی

• پودر میوه کامل خشک شده : ۴ – ۸  گرم در آب ، چندین بار در روز
• جوشانده : ۵ – ۸ گرم میوه خشک و خرد شده در ۱۵۰ میلی لیتر آب . جوشانده سرد برای رفع اسهال چندین بار در روز مصرف شود.
• خیسانده سرد : ۵ – ۱۰ گرم میوه خشک و خرد شده در ۱۵۰ میلی لیتر آب سرد به مدت ۲ ساعت خیسانده شده و میوه ها متورم می شوند. پس از صاف کردن چندین بار در روز مصرف می شود.
• عصاره استاندارد شده : عصاره مایع با ۳۶% آنتوسیانوزید و میوه خشک در کپسول های ۲۵% استاندارد می شوند. ۸۰ – ۱۶۰ میلی گرم ۳ بار در روز مصرف شود.
• عصاره مایع ( ۱:۱ گرم در میلی لیتر ) : ½ تا ¾ قاشق مربا خوری ( ۲ -۴ میلی لیتر) ۳ باردر روز

ب- موضعی

• جوشانده برای مصرف موضعی :۵ – ۸ گرم میوه خشک خرد شده در ۱۵۰ میلی لیتر آب به مدت ۱۰ دقیقه جوشانده می شود. پس از صاف کردن به حالت گرم به صورت موضعی استفاده می گردد.
• غرغره یا دهان شویه : جوشانده ۱۰% تهیه می شود. برگ های گیاه می توانند به صورت موضعی در زخم ها والتهابات دهان و گلو استفاده شوند.
• کمپرس : برای تهیه دم کردۀ برگ ، ۱ فنجان (۲۴۰ میلی لیتر) آب جوش روی ۲ قاشق مربا خوری (۱۰گرم) برگ گیاه ریخته می شود.