بیماری کزاز
توضیح بیماری
کزاز به‌واسطه یک سم عصبی بسیار نیرومند برآمده از رویش باکتری غیر هوازی کلستریدیوم تتانی در درون بافت‌های نکروزه شده در زخم‌های چرک آلود یا آلودگی بند ناف ایجاد می‌شود. گنجینه عامل کزاز پیرامون است و قابل انتقال از یک فردبه‌فرد دیگر نیست. در کشورهای گسترش‌یافته این بیماری بیشتر افراد بزرگ‌سال را مبتلا می‌کند زیرا جوانان در برابر این بیماری واکسینه شده‌اند. باکتری زاینده‌ی این بیماری در خاک و کود یافت می‌شود و در زخم بدن واردشده و تکثیر می‌یابد و زهر آن در راستای اعصاب به مراکز نخاعی و مغزی می‌رسد.
علائم بیماری
علائم نخستین بیماری کزاز ناراحتی و بی‌خوابی است. به‌زودی عضلات آرواره و زبان لرزش پیدا می‌کند و بیمار توان باز کردن دهان را برای سخن گفتن نداشته و جویدن غیرممکن می‌شود. به دنبال ناآرامی عضلات فک و زبان، عضلات سروصورت، گردن، ساعد، دست‌وپا و سرانجام کمر نیز برآشفته می‌شود. ناآرامی عضلات صورت سبب پیدایش قیافه خندان به نام لبخند کزازی و تشنج عضلات کمر موجب خمیدگی آن به جلو می‌شود. این تشنجات دردناک هستند. تب ناچیز در حدود ۳۸ درجه است.
بیماری کزاز از چند روز تا چند هفته طول می‌کشد و سرانجام تشنج عضلات تنفس باعث مرگ بیمار می‌شود. درمان با سرم ضد کزاز در صورتی کارآمد است که زهر میکروب به یاخته‌های عصبی نرسیده باشد. افزون بر آن عضلات جناغ سینه، شکم و پشت نیز ممکن است دچار گرفتگی شوند. گرفتگی شدید عضلات تنفسی منجر به تنفس دشوار برای بیماران می‌گردد. علائم و نشانه‌های کزاز در هر زمانی (چند روز تا چند هفته) پس از آسیب پدیدار می‌شوند. چرخه نهفتگی برای این بیماری میان ۵ روز تا ۱۵ هفته است. میانگین چرخه نهفتگی ۷ روز است.
علت
باکتری‌ها (کلستریدیوم تتانی) که کم و بیش همه‌جا، به‌ویژه در خاک ، کود و گردوغبار وجود دارند. باکتری‌ها ممکن است از راه هرگونه شکاف در پوست همچنین سوختگی‌ها یا زخم‌های سوراخ شده وارد شوند. سموم برآمده از باکتری‌ها به اعصابی می‌روند که فشردگی عضلات را مهار می‌کنند و باعث گرفتگی عضلانی و تشنج می‌گردند.
دست‌اندرکاران تشدیدکننده بیماری
دیابت شیرین
افراد بالای ۶۰ سال
نبود واکسیناسیون روزآمد شده در برابر کزاز
هوای گرم و نمناک
جایگاه‌های شلوغ یا غیربهداشتی به‌ویژه دربارهٔ نوزادان متولدشده از مادران واکسینه نشده
به کارگیری از داروهای خیابانی که با سوزن‌ها و سرنگ‌های ناپاک تزریق می‌شوند.
سوختگی‌ها، زخم‌های جراحی و زخم‌های پوستی
پیشگیری
درمان در استرس، کم اثر و ناکارا است. کزاز امکان دارد علیرغم درمان، کشنده باشد. در ایالات متحده با حدود ۱۰۰ مورد بروز سالانه بیماری جزء بیماری‌های کمیاب انگاشته می‌شود. یک تعداد کمی از بیماران در نهایت می‌میرند. بهترین راه رویارویی با کزاز پیشگیری است. برای پیشگیری واکسیناسیون را در برابر کزاز انجام دهید. این امر دربرگیرنده‌ی ۳ بار واکسن زدن است که در ۲ ماهگی آغاز می‌شود و با دوزهای یادآور در ۱۸ ماهگی ، ۵ سالگی و سپس هر ۱۰ سال ادامه می‌یابد. امکان دارد در هنگام آسیب یک دوز یادآور دیگر نیاز باشد.
واکسن کزاز
شبه سم کزاز، زهر کزاز غیر فعال‌شده در فرم آلدئید است که جهت افزایش قدرت آنتی ژنیک در نمک آلومینوم جذب سطحی شده است. این ماده پایدار است و می‌تواند حرارت اتاق را برای ماه‌ها و حرارت ۳۷ درجه را برای چند هفته بدون کاهش قابل توجهی در قدرت تحمل نماید. این ماده باعث تولید گونه ویژه‌ای از ضد سم می‌شود که زهر را بی‌اثر می‌کند. ضد سمی که توسط واکسیناسیون مادر از راه بند ناف به جنین ترابرده می‌شود و می‌تواند از کزاز نوزادی جلوگیری نماید.
پیشگیری از کزاز نوزادان به دست ایمن‌سازی زنان با شبه سم کزاز
برنامه پسندیده برای محافظت نوزادان در برابر بیماری کزاز از راه ایمن‌سازی مادران آن‌ها بستگی به پیشینه ایمن‌سازی در میان زنان دارد. هنگامی‌که زنان در سن باروری قبلاً توسط واکسن شبه کزاز در دوران کودکی و یا بلوغ ایمن نشده‌اند به کارگیری از جدول واکسیناسیون شبه کزاز برای زنان در سنین باروری از بیشترین اهمیت برخوردار است. هر کشور بایستی گروه سنی زنان در سنین باروری را بر پایهٔ الگوهای باروری محلی و وجود منابع تعیین کند. در آینده زنان بیشتری در سنین باروری مدرک دال بر دریافت واکسن کزاز در اوایل کودکی یا سنین مدرسه را دارا خواهند بود.
چه هنگامی به درمان نیازمندیم؟
وجود یک زخم ژرف و چرک آلود درحالی‌که شما حداقل در ۵ سال گذشته دوز یادآور کزاز را دریافت نکرده‌اید و یا وضعیت واکسیناسیون خود مطمئن نیستید.
وجود هرگونه زخم درحالی‌که شما طی ۱۰ سال گذشته دوز یادآور کزاز را دریافت نکرده‌اید.
غربالگری و تشخیص
پزشک کزاز را بر پایهٔ معاینه فیزیکی و علائم و نشانه‌هایی مانند اسپاسم عضلانی، گرفتگی و درد تشخیص می‌دهد. آزمون‌های آزمایشگاهی عموماً در شناسایی کزاز غیر مؤثر هستند.
درمان
درمان دربرگیرنده ی مصرف یک ضد زهر مانند TIG است. هرچند پاد زهر تنها می‌تواند سموم غیر متصل به بافت عصبی را خنثی نماید. پزشک ممکن است برای مقابله با باکتری کزاز پاد زخم خوراکی یا تزریقی تجویز کند. همچنین تجویز واکسن کزاز، از عفونت آینده با کزاز جلوگیری می‌نماید. عفونت کزاز نیازمند یک چرخه طولانی درمان در یک پایگاه بهداشتی است. داروهایی جهت آرام بخشی و ازکارافتادن عضلانی تجویز می‌شوند که در این صورت شما نیازمند روش‌های پشتیبانی‌ای از مجاری هوایی می‌باشید. درمان معمولاً دربرگیرنده‌ی سه حالت زیر است:
آزمون‌های شناسایی می‌توانند دربرگیرنده‌ی بررسی‌های خونی و کشت در آزمایشگاه باشند.
بستری شدن در یک اتاق تاریک و آرام. درمان ممکن است شامل به‌کارگیری از لوله‌های تنفسی، تأمین مایعات درون رگی و داروها باشد.
جراحی برای برداشتن بافت دچار عفونت
بیشتر موارد بیماری کزاز شدید بوده و علی رغم درمان منجر به مرگ می‌گردد. مرگ بیشتر در اثر انقباض مجاری هوایی، عفونت‌های تنفسی و اختلال در سیستم عصبی خودکار رخ می‌دهد. دستگاه عصبی خودکار بخشی از دستگاه عصبی است که کنترل عضلات قلبی، عضلات غیر ارادی و غدد را بر دوش دارد. بیماران بهبودیافته از کزاز گاهی به مشکلات روانی دچار می‌شوند و به مشاوره روان‌پزشکی نیازمند می‌گردند.
داروها
ضد سم‌ها برای بی اثر کردن سم عصبی
شل کننده‌های عضلاتی برای مهار اسپاسمها
خواب‌آورها برای آرام کردن اضطراب
ضد تشنج‌ها
آنتی‌بیوتیک‌ها
