بخش فیزیوتراپی بیمارستان سینا تهران

حرکت درمانی در آب و کمردرد در فیزیوتراپی

آب: سیال جادویی و وسیله ای مناسب برای تمرین
آب که به تعبیر قرآن کریم حیات همه ی موجودات وابسته به اوست دارای ویژگی های شفا بخش نیز می باشد . استفاده خوراکی از آب در مکتب آب درمانی و استعمال خارجی آن در مکاتبات تمرین درمانی مستندی بر این مدعاست. ویژگی های فیزیکی آب که از آن یک وسیله ای مناسب جهت تمرین کردن ساخته است ، عبارتند از :
۱- کاهش نیروهای تحمل وزن در داخل آب، به طوری که بیمارانی که در آب تمرین می کنند احساس سبک بودن و راحت تر حرکت کردن می کنند و به علت شناور بودن بار کمتری را روی مفاصل خود احساس می کنند.

مرکز ثقل در خشکی مقابل استخوان خارجی است و در آب در سطح شش ها قرار می گیرد و احساس تعلیق یا غوطه وری به دلیل کاهش اثرات نیروی جاذبه می باشد . با این فرض می توان با کاهش تدریجی عمق آب استخر به تدریج عضلات مختلف را وادار به واکنش کرد.
۲- مطابق قانون ارشمیدس، جسم به اندازه ی سیال جابجا شده سبک می شود. همچنین مطابق این اصل نیروی رو به بالایی جسم را به سطح آب می راند.
۳- مطابق قانون پاسکال فشار هیدرواستاتیک آب به طور یکسان بر تمام سطح جسم وارد می شود که به کاهش ورم و استواری مفاصل بی ثبات کمک می کند.
۴- وقتی شی متحرکی در داخل آب حرکت می کند ، مولکول های آب به شکل شگفت انگیز و در قالب جریان های گردابی جسم متحرک را از پشت حمایت می کند. محیط آبی از یک سو به کمک و حمایت می پردازد و از سوی دیگر متعاقب جهت گیری او و اعمال مقاومت سبب تقویت او می گردد.
۵- آب وزن مخصوص بیشتری نسبت به هوا دارد و به همین دلیل مقاومت بیشتری برای حرکت فراهم می کند و عضلات برای غلبه بر اینرسی و سپس مقاومت آب منقبض می شوند.
۶- ایجاد بی وزنی و شناور شدن به وسیله تجهیزات برای ایجاد رهاسازی عضلات و کاهش درد مفاصل دردناک بسیار مفید است.
۷- انجام تمرین در آب گرم باعث رها سازی عضلات دچار اسپاسم، کاهش درد و سفتی مفاصل و روانی حرکت خواهد شد. جریان های آب گرم سبب افزایش گردش خون در اندام ها و گشادی رگ های عضلات و پوست می شود که خود موجب بهتر شدن تغذیه و سرعت روند بهبودی می شود.

انواع تمرین درمانی در آب:
در محیط آبی می توان چهار تمرین را انجام داد.

۱) گرم کردن

۲) تقویتی و استقامتی

۳) کششی

۴) رهاسازی
اشاره و توصیه همکاران ارتوپد به راه افتن در آب تنها متوجه گزینه ی یک یعنی تمرین گرم کردن می باشد. بیماران با راه رفتن در داخل استخرها خود را برای تمرین بعدی آماده می سازند. گرم کردن با افزایش گردش خون ،عضلات را بدون ایحاد خستگی یا کاهش ذخیره انرژی برای تقویت یا کشش بعدی آماده و منطبق می سازد.. راه رفتن در استخر می تواند به صورت معمولی، از پهلو، از عقب، به شکل ضربدری و جهشی صورت گیرد که همان گونه که اشاره شد صرفا جنبه ی آماده سازی دارد و تمرین اختصاصی برای کمردرد محسوب نمی شود.

اختلال شایع دیسک و آب درمانی

یکی از شایع ترین اختلالات دیسک کمر ، برآمدگی دیسک است و این حالتی است که هسته ی دیسک کمی به عقب رانده شده است. باید دقت کرد که این حالت با بیرون زدگی و فتق دیسک کاملا فرق دارد. در این حالت بهتر است:
۱- ابتدا به مدت ۳ دقیقه در آب استخر راه بروید. آب گرم موجب افزایش گردش خون و کاهش درد و گرفتگی و سفتی خواهد شد. اگر بر آمدگی دیسک کوچک باشد درد موضعی و در همان ناحیه خواهد بود و اگر برآمدگی دیسک بزرگ باشد روی ریشه عصب نیز فشار آمده و درد انتشاری نظیر گزگز به پاها نیز خواهد شد. این درد با سرفه تشدید می شود که نشان از حاد بودن آن دارد.
۲- تمرین های خم کردن تنه به دلیل راندن دیسک به عقب باعث تشدید درد می گردد اما تمرین صاف کردن تنه باعث کاهش درد خواهد شد. تنها پس از فروکش کردن درد می توانید خم کردن تنه را انجام دهید .(شکل شماره ۲)
۳- تمرین صاف کردن غیر فعال پشت را انجام دهید. برای اینکار مطابق شکل در حالی که فقط انگشتان پا با کف استخر در تماس هستند از داخل یک تیوب شناور آویزان شوید و در حالیکه مفاصل ران ها را به طرف کف استخر فشار می دهید پاها را صاف نگه دارید و پشت را به آرامی قوس دهید. خود را در این حالت نگه دارید و سپس رها سازید.(شکل شماره ۳)
۴- وضعیت ناصحیح بدنی را اصلاح کنید.
۵- بعد از فروکش کردن درد می توانید آهسته و آرام به کشش عضلات سفت شده بپردازید. همچنین می توانید به تقویت عضلات تنه ( شکم و سینه) بپردازید.