سرطان خون
سرطان خون یا لوسمی نزدیک به ۸ درصد کل سرطان‌های جمعیت آدمی را شامل و به‌عنوان پنجمین سرطان پراکنده در جهان شناخته می‌شوند. سرطان‌های بافت‌های خون‌ساز بدن، شامل مغز استخوان و دستگاه لنفاوی، به دست یاخته‌های سپید خون و لنف به وجود می‌آیند. یاخته‌های سپید خونی بیشتر در صورت نیاز بدن، به روشی آراسته و کنترل شده رشد می‌کنند و تقسیم می‌شوند. اما بیماری لوسمی در این روند آشوب ایجاد نموده و رشد یاخته‌های خونی را از مهار خارج می‌نماید. در بیماری لوسمی حاد، مغز استخوان مقدار بسیار فراوانی یاخته‌های سپید خونی نارس فرآوری می‌کند و نیز، فرآوری طبیعی یاخته‌های سپید خونی بی جنبش می‌شود که منجر به از میان رفتن توانایی، بدن در رویارویی با بیماری‌ها می‌شود.
یاخته‌های لوسمی بر دیگرگونه‌های یاخته‌های خونی که به دست مغز استخوان ساخته می‌شوند همچنین گویچه‌های قرمز خون و پلاکت‌های خونی نیز اثر می‌نمایند. لوسمی آن‌گونه که اکثر مردم فکر می‌نمایند، تنها بیماری مختص کودکان نیست. این بیماری دربرگیرنده ۴ گونه اصلی و چندین نوع فرعی است که فقط برخی از این گونه‌ها میان کودکان متداول است. درمان لوسمی بسیار پیچیده است و به سن، وضعیت تندرستی، نوع لوسمی و میزان پراکنده شدن آن بستگی دارد.
گونه‌های سرطان خون
سرطان خون بر پایه طیف، سختی و سرعت پیشرفت روند بیماری به ۲ دسته حاد و مزمن تعریف می‌شود :
۱- لوسمی حاد، رشد پرشتاب همراه با شمار فراوانی گویچه‌های سپید نارس است و مدت فاصله زمانی میان آغاز بیماری و گسترش دامنه آن بسیار کوتاه است.
۲- لوسمی مزمن، رشد آهسته همراه با شمار بیشتری یاخته‌های های سرطانی برنا است و مدت فاصله زمانی میان آغاز بیماری و گسترش دامنه آن بلندتری است. لوسمی نیز با آگاهی به نوع یاخته‌های های موجود در بافت مغز استخوان که دچار سرطان شده است تعریف می‌شود و اشکال گوناگونی از این نوع سرطان وجود دارد که هرکدام نشانه‌ها و عوارض ویژه خود رادارند
علل زمینه‌ساز سرطان خون
بیماری سرطان خون به دست متغیرهای ناشناخته و آزاد فراوانی موجب تغییرات یاخته‌ها شده و منجر به تداخل در دستگاه تکثیر یاخته‌های مغز استخوان می‌شود. عامل مستعد و پیشتاز در خودنمایی سرطان خون مانند هر سرطان دیگری به هم خوردن نظم تقسیم یاخته‌ای است. بررسی‌ها روند بدخیمی بیماری سرطان خون را به این عوامل وابستگی می‌دهند:
۱-جنس- لوسمی در مردان بیشتر خودنمایی می‌کند
۲- پیشینه قبلی آلودگی به برخی از بیماری‌های خونی و یا سابقه قبلی ابتلا به سرطان
۳- عوامل ژنتیکی و استعداد میزبان: عوامل ژنتیکی از جمله نقایصی در کروموزوم‌ها و جابجایی ژن معیوب
۴-پرتو افشانی- کسانی که در برابر تابش پرتوها هسته‌ای و سرطان نزا قرارگرفته‌اند
۵- اعتیاد به دخانیات
۶- آلاینده‌های موجود در هوای محیط‌زیست و محل کار (مواد یونیزه، مواد صنعتی و شیمیایی سمی مانند بنزین ومشتقات آن)
۷- نارسایی ساز و کار ایمنی طبیعی بدن
۸-کهن روزی– در میان بزرگسازان، استعداد ابتلا به لوسمی با افزایش سن ارتباط مستقیم دارد. افراد بالای ۵۵ سال باید بیشتر مراقب علائم هشداردهنده این بیماری باشند.
پی بردن به بیماری:
در بیشتر گونه‌های سرطان‌ها بازشناسی زودهنگام سبب می‌شود که درمان کارسازتری صورت گیرد. انجمن سرطان امریکا آزمون‌های غربالگری را برای بازشناسی زودهنگام گونه‌های خاصی از سرطان بدون بروز هیچ‌گونه علائمی پیشنهاد می‌کند ولی هم اکنون هیچ آزمون ویژه‌ای برای بازشناسی زودهنگام لوسمی حاد وجود ندارد. در ادامه چند روش تشخیصی این بیماری ذکر می‌شود:
-شمارش گویچه‌های خون
– آزمون‌های مغزاستخوان
– آزمون‌های بیوشیمی خون
– بیوپسی خارجی غدد لنفاوی (نمونه‌برداری)
– پونکسیون کمری مایع مغزی نخاعی (کشیدن مایع)
درمان:
برخلاف دیگر گونه‌های سرطان‌ها، لوسمی توده سفت و سخت تو پری نیست که پزشک بتواند با عمل جراحی آن را بیرون نماید. به راستی مغز استخوان منبع این درد سر است، از این روی درمان لوکمیها بسیار پیچیده‌تر است.
درمان‌هایی که امروزه برای رویارویی با لوکمی ها انجام می‌گیرد دربرگیرنده:
شیمی درمانی: همه‌گیرترین گونه درمان برای لوکمی که به فراخور گونه لوسمی انجام‌پذیر است یک دارو یا آمیخته از داروهای شیمیایی گوناگون برای درمان به‌کاررفته قرار گیرد.
درمان زیستی: یا آسوده‌ای درمانی که با موادی، دستگاه ایمنی بدن بسته به پیشرفت سرطان تقویت‌شده و باعث مهار پیشرفت آن می‌شود.
بازدارنده‌ها: نخستین روش درمانی برای درمان لوسمی مغز استخوانی مزمن بود. این بازدارنده‌ها با مهار نمودن پروتئین‌های شناخته‌شده در هویدا کردن گونه‌های گوناگون سرطان، ایفای نقش می‌نمایند.
پیوند مغز استخوان: مغز استخوان بیمار بامغز استخوان دهنده همساز تندرست جایگزین می‌شود. در برخی موارد، می‌توان از مغز استخوان خود فرد نیز برای پیوند استفاده نمود. اندازه بالایی شیمی‌درمانی یا اشعه‌درمانی در طول درمان صورت می‌گیرد.
پیوند یاخته بنیادی: شبیه به پیوند مغز استخوان است با این تفاوت که یاخته‌ها از گونه‌های بنیادین گرفته می‌شود. پزشکان این روش درمانی را بسته به پیوند مغز استخوان بیشتر ترجیح می‌دهند زیرا دارای زمان احیا کوتاه‌تر و نیز احتمال بدبو شدن کمتری است.
پیشگیری :
اگرچه گونه‌های بسیاری از سرطان‌ها با تغییر در نحوه زندگی و دوری از عوامل خطر قابل‌پیشگیری است ولی راه و روش شناخته‌شده‌ای برای پیشگیری از اکثر موارد لوسمی وجود ندارد. چراکه عامل خطر شناخته‌شده‌ای را برایش مشخص نکرده‌اند. هم‌اکنون روش واحدی برای پیشگیری از این بیماری شناخته‌نشده است . افراد با توانایی وراثتی شناخته‌شده برای ابتلاء به لوسمی در تمام طول زندگی باید تحت نظر پزشک باشند . خطر لوسمی در این بیماران اگرچه بیش از جمعیت معمول جامعه است ولی هنوز بسیار نادر است . نزدیک به ۲۰% از موارد لوسمی حاد بزرگ‌سالان با مصرف تنباکو در ارتباط است. سیگار خطر ابتلاء به لوسمی میلوئید حاد را در بالغین بالای ۶۰ سال دو برابر می‌کند و ترک آن با توجه به این‌که عامل قابل کنترلی است، بهترین روش پیشگیری از لوسمی است. توجه به پیشنهادهای بهداشتی درباره چگونگی خوراک و مصرف هر چه بیشتر میوه‌جات و سبزیجات تازه و توجه به انجام فعالیت‌های ورزشی و سلامت روان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
