کنترل و اداره مرحله اول زایمان

پس از اطمینان از سلامت مادر و جنین و وجود زایمان حقیقی قدم بعدی معاینه واژینال و بررسی روند زایمان است. کنترل و اداره مرحله اول زایمان به قرار زیر می باشد.
معاینه واژینال: برای معاینه واژینال بهتر است بیمار در حالت درازکش به پشت قرار گرفته و پاها کمی جمع و دور از هم قرار گیرند . جهت جلوگیری از هیپوتانسیون وضعیتی بهتر است با قرار دادن یک بالش یا وسیله دیگر در زیر پهلوی راست بیمار کمی به چپ چرخانده شود (جلوگیری از فشار رحم بر روی ورید اجوف تحتانی) . معاینه واژینال باید استریل (ترجیحاً با دستکش استریل و نه یکبار مصرف) انجام شود.

اگر کیسه آمنیون سالم باشد بهتر است از محلول ضد عفونی بجز بتادین (نظیر ساولن) استفاده شود (برای جلوگیری از مخدوش شدن مشاهدات و معاینات بعدی نظیر خونریزی واژینال) . اما در صورت پاره بودن کیسه آمنیون (و یا شک به آن) بهتر است از بتادین استفاده شود. (اثرات جانبی سایر ضد عفونی کننده ها بر روی جنین بیشتر از بتادین است).

توجه

• در صورت شک به پارگی کیسه آمنیون بایستی قبل از عاینه واژینال اسپکولوم گذاشته و تست های تشخیصی مربوطه انجام شود.
• در صورت وجود خونریزی واژینال تا حصول اطمینان از عدم وجود جفت سرراهی معاینه واژینال ممنوع می باشد.

در معاینه واژینال باید نکات زیر را مورد بررسی قرار داد:

۱- موقعیت و قوام گردن رحم
۲- میزان اتساع نازک و کوتاه شدن گردن رحم
۳- بررسی قسمت نمایش، موقعیت، حالت و جایگاه جنین
۴- بررسی تناسب لگن با عضو نمایش

کنترل و اداره مرحله اول زایمان

توجه

• انگاژمان در زنان زایمان نکرده (Nullipara) معمولاً در دو هفته آخر حاملگی و در زنان چند بار زایمان کرده Multipara) ( در مرحله اول زایمان صورت می گیرد.
• اگر ابعاد سر جنین کمتر از حد طبیعی نباشد و سر در جایگاهی پائین تر از ۵/۲- یا ۵/۱- قرار داشته باشد. لمس Bregma (همان ملاج قدامی در نوزاد) نمایانگر وجود اشکال در فلکسیون و در نتیجه نزول جنین بوده و بایستی قبل از آنکه سر بدام افتاده و بطور کامل گیر کند. به علت و اصلاح آن بود.
اینکه چه زمانی معاینه واژینال تکرار شود بستگی به یافته های اولیه و نحوه پیشرفت زایمان دارد. بطور کلی در حالت طبیعی بهتر است معاینه واژینال در ساعات اولیه زایمان (فاز نهفته) هر سه ساعت انجام شود و با پیشرفت زایمان دفعات آن نیز افزایش یابد.

کنترل علائم حیاتی مادر و جنین و بررسی انقباضات رحمی: در اکثر مراکز درمانی روشهای زیر به اجرا گذاشته می شود:

فشار خون (BP) تعداد ضربان قلب (PR) در مراحل اولیه هر ۱ تا ۲ ساعت و در فاز فعال هر یک ساعت.
دمای بدن (T): هر۴ ساعت و در PROM هر ۲ ساعت.
انقباضات رحمی: در فاز نهفته هر ۳۰ تا ۶۰ دقیقه و در فاز فعال هر ۱۵ تا ۳۰ دقیقه.
FHR: ابتدا باید به عنوان پایه FHR به مدت یک دقیقه بین انقباضات رحمی به مدت ۳۰ ثانیه در موقع انقباض رحمی و بلافاصله پس از ختم انقباض رحمی بررسی و محاسبه شود. پس از آن در مرحله اول زایمان هر ۲۰ تا ۳۰ دقیقه و در مرحله دوم زایمان هر ۱۵ تا ۲۰ دقیقه تعیین شود ( در هر دو مرحله بلافاصله پس از پایان انقباض رحمی).