سرطان مغز استخوان
سرطان خونی مزمن مغز استخوان چیست؟
سرطان خونی مزمن مغز استخوان، شکلی از سرطان است که بر مغز استخوان و خون اثر می گذارد. این سرطان بر یاخته های خون ساز مغز استخوان اثر می گذارد و پس از آن و با گذشت زمان به خون سرایت می کند و سرانجام به دیگر بخش های بدن گسترش می یابد.
گروه بندی این شکل از بیماری به عنوان سرطان مزمن، بیانگر کند بودن رشد و گسترش آن است. اما پیشرفت کند سرطان خونی مزمن مغز استخوان می تواند به پیشرفتی سریع تبدیل شود. شکل حاد سرطان خون می تواند تقریبا به هر بخشی از بدن سرایت کند.
سالانه بیش از ۵ هزار مورد جدید سرطان خونی مزمن مغز استخوان در آمریکا تشخیص داده می شود. این سرطان، ۱۰ تا ۱۵ درصد از همه انواع سرطان خون را تشکیل می دهد. سن میانگین تشخیص این بیماری، ۶۷ سالگی می باشد.
مفهوم CML
سرطان خونی مزمن مغز استخوان، تفاوت عمده ای با سه شکل دیگر سرطان خون دارد که آن را با بقیه متفاوت می کند. معلوم شده که این سرطان، ارتباطی با یک کروموزوم غیرطبیعی دارد که به عنوان کروموزم فیلادلفیا شناخته شده است.
کروموزم ها ساختارهایی هستند که شامل ژن ها می شوند، ژن ها دستورات لازم را به یاخته ها می دهند. کروموزم فیلادلفیا، یک مورد غیرطبیعی است و هنگامی پیش می آید که کروموزوم ۲۲ شکسته می شود و به انتهای کروموزوم ۹ وصل می شود که آن نیز تقسیم می شود و به کروموزم ۲۲ متصل می شود.
تقسیم شدن در هر دو کروموزوم، سبب ایجاد ژن های BCR و ABL می شود که با هم ترکیب می شوند و ژن سرطان را پدید می آورند. ارتباط بین کروموزم فیلادلفیا و سرطان خونی مزمن مغز استخوان در سال ۱۹۶۰ پیدا شد.
عوامل ابتلاء به سرطان خون مزمن مغز استخوان چیست؟
برخلاف دیگر انواع سرطان، پیشینه خانوادگی از عوامل ابتلاء به سرطان خون مزمن مغز استخوان بشمار نمی آید. پزشکان همچنان تلاش می کنند تا علت یک ناهنجاری کروموزومی بنام کروموزوم “فیلادلفیا” را که پس از تولد شخص شکل می گیرد، بیابند. این حالت می تواند احتمال ابتلاء شخص به CML را افزایش دهد.
دیگر عوامل ابتلاء به سرطان خون مزمن مغز استخوان اینها هستند:
- مذکر بودن
- میانسال یا مسن بودن
- قرار گرفتن در برابر تشعشعات
نشانه های سرطان خون مزمن مغز استخوان
اگرچه نشانه های سرطان خون مزمن مغز استخوان ممکن است تغییر کنند، اما برخی از علائم متداول این بیماری می توانند اینها باشند:
- کوفتگی
- تب
- کم شدن اشتها
- خون ریزی یا خون مردگی آسان
- عرق ریزی شبانه
- عفونت های مکرر
- احساس فشار در دنده های سمت چپ (که ناشی از تورم طحال می باشد)
- دانه های کوچک قرمز رنگ بر روی پوست
برخی از نشانه های سرطان خون مزمن مغز استخوان شبیه به آنفلوانزا می باشند. به هر روي اگر شما نشانه های CML را دارید، احتمال دارد که مبتلاء به این سرطان باشید و باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. در برخی از موارد تا پیش از گسترش بیماری، نشانه های آن پدیدار نمی شوند.
تشخیص و ردیابی سرطان خون مزمن مغز استخوان
اگر گمان می کنید که دچار سرطان خون مزمن مغز استخوان هستید، باید هرچه زودتر به پزشک مراجعه کنید. ممکن است پزشک در ابتدا بیمار را معاینه بدنی کند تا بتواند غدد لنفاوی را به ویژه در پیرامون طحال لمس کند. اگر پزشک با مورد خاصی روبه رو شود، دستور انجام آزمایش خون خواهد داد. آزمایش خون انواع گوناگون یاخته های خون را تعیین خواهد کرد و هرگونه ناهنجاری را نشان خواهد داد.
ممکن است تست مشاهده کروموزوم “فیلادلفیا” را در این زمان انجام داد. یکی از آزمایش های مورد استفاده برای سرطان خون مزمن مغز استخوان بنام هیبرید شدن در نور فلورسنت (FISH) می باشد که به ویژه هنگامی یک تست حساس بشمار می آید که برای آشکار کردن کروموزوم “فیلادلفیا” بکار می رود. تست دیگری که برای این کار وجود دارد بنام واکنش زنجیری (PCR) می باشد که حساس تر است و می تواند یاخته هایی را که بوسیله تست FISH پیدا نشده اند را بیابد.
مراحل سرطان خون مزمن مغز استخوان
برای مرحله بندی سرطان خون مزمن مغز استخوان، پزشک نتایج آزمایش خون و آزمایش مغز استخوان را بررسی خواهد کرد تا تعداد یاخته های معیوب را معلوم کند. سرطان خون مزمن مغز استخوان سه مرحله دارد:
- مزمن- این فاز، نخستین فاز CML است. بیشتر بیماران دچار CML درخلال این فاز شناسایی می شوند و این در اثر نشانه هایی ملایم می باشد به ویژه کوفتگی.
- شتاب دار- اگر CML درخلال فاز مزمن بخوبی به معالجات پاسخ نداده باشد، حالت تهاجمی بیشتری خواهد گرفت که این می تواند منجر به فاز شتاب دار شود. در این فاز ممکن است که نشانه ها قابل توجه تر شوند.
- Blastic- این فاز، تهاجمی ترین فاز سرطان خون مزمن مغز استخوان است. در این فاز بیش از ۲۰ درصد یاخته ها سرطانی هستند. نشانه های بیماری در این فاز شبیه به سرطان حاد مغز استخوان می باشد.
